در شرايطي كه بيشتر خانه‌هاي شهري تبديل به آپارتمان‌هاي كوچك و به دور از فضاهاي بازي شده است، حداقل كاري كه مي‌توان براي تامين بهداشت جسمي و روحي كودكان و نوجوانان داشته باشيم، ايجاد فضاي شادي‌بخش در مدرسه است.
دانش‌آموزان چندين ساعت از روز را در مدرسه مي‌گذرانند و اگر فضاسازي مناسبي در مدارس انجام شود، به شاد زيستن فرزندان خود كمك كرده‌ايم.
شاداب سازي مدارس را بايد در ابعاد ظاهري و ابعاد معنوي جست و جو كرد. همچنين براي دستيابي به تحقق آرمان‌هاي مربوط به شاداب سازي مدارس بايد تحولي جدي در نگرش مديران و مسئولان نظام آموزش و پرورش ايجاد شود.
براى اين كه سلامت جسمانى و روانى كودكان، دانش‌آموزان، اطرافيان و خودمان حفظ شود، بايد سعى كنيم با شناسايى عوامل مؤثر بر شادى، موجبات تقويت عوامل مثبت و تقليل عوامل منفى مؤثر بر شادى را فراهم كنيم.
از آن جا كه شادى بزرگترها عامل مؤثر در شادى و نشاط كودكان است و اوليا و مربيان غمگين نمى توانند فرزندان و دانش‌آموزانى شاد تربيت كنند، با ارائه نظام اعتقادى درست براى دستيابى به شادى، مى توان به افزايش شادى در ميان افراد جامعه كمك كرد. به اين ترتيب مردم مى توانند تغييرى مثبت در زندگى خود به وجود آورند، احساس پيشرفت و لذت در زندگى داشته باشند و به شادى دائمى دست يابند و فقط در اين صورت است كه مى توانند شادى را در وجود فرزندانشان نيز پرورش دهند.
سيراب نشدن فرزندان از محبت و عاطفه كافي، بي تعادلي روحي و رواني را به‌دنبال دارد. ناآشنايي خانواده‌ها با روش‌هاي مؤثر تعليم و تربيت را مي‌توان با آموزش احساس مسئوليت در برابر خود، خانواده، واقع بيني همراه با نگرش مثبت، تقويت روحيه همكاري و كار گروهي، آموزش مهارت‌هاي زندگي، تقويت مهارت ادراكي و..... به كمك تمامي دست‌اندركاران محيط آموزش تا حدود زيادي حل كرد تا در نهايت محيطي شاداب و البته قانونمند ايجاد شود و فرزنداني مفيد، هدفمند و كاربردي پرورش يابند.
مدارس، تامين‌كننده نيروي كيفي جامعه‌اند، نه فقط تامين‌كننده تعداد زيادي نيروي انساني كه به‌عنوان تحصيل كرده، روانه جامعه مي‌شوند. پس شناسايي و ايجاد زمينه براي رشد خصايل ممتاز بشري، اولين دغدغه دست‌اندركاران تعليم و تربيت در فعاليت‌هاي علمي يا فرهنگي است كه بايد با تمام وجود، خود را وقف ايفاي اين وظيفه سنگين كنند.
نشاط و شادابي در مدرسه باعث رشد و تكامل همه ابعاد وجودي يك دانش‌آموز در بعد جسماني، شناختي، عاطفي، اخلاقي و معنوي مي‌شود. چنانچه يك بعد از اين ابعاد دچار صدمه شود، يا مورد غفلت قرار گيرد، دانش‌آموز به توانايي‌ها و شايستگي‌هاي كامل دست نخواهد يافت.
شاد زيستن براي كودك به همان اندازه مهم است كه تغديه خوب، محبت كردن و حفاظت از او اهميت دارد. زيرا سلامت روحي، رواني و جسماني او را تامين مي‌كند.
ميزان شادي و خنده در مدارس ما بسيار پايين است. در مدرسه خالي از شادي، سخن‌گفتن از شادي قدري مشكل خواهد بود. يكي از مشكلات هر جامعه، غفلت از شادي و نشاط و در نتيجه افزايش بيماري‌هاي مختلف رواني از قبيل اضطراب و افسردگي است. زندگي با شادي و نشاط معنا پيدا مي‌كند و در پرتو آن دانش‌آموزان به ويژه در دوران نوجواني و جواني مي‌توانند پله‌هاي ترقي را بپيمايند. جامعه زنده و پويا جامعه‌اي است كه عناصر شادي‌آفرين در آن فراوان باشد.
در گذشته به‌نظر مي‌رسيد كه وظيفه آموزش و پرورش، توليد عده‌اي فارغ التحصيل است كه فقط بتوانند امرار معاش كنند، اما چنين مي‌نمايد كه در قرن جديد نظام‌هاي آموزش و پرورش اين مرحله را پشت سر گذاشته‌اند و سرلوحه تعليم و تربيت در يك جمله خلاصه شده است: «شوق زندگي كردن را به دانش‌آموزان بياموزيم». پس بايد معتقد باشيم كه درحقيقت رشد پايدار ما در گرو شادي پايدار است.
در آموزش و پرورش مدرن، افزون بر مهارت‌هاي خواندن، حساب كردن و نوشتن، نيازهاي جديدي در قالب كسب مهارت زيستن و حل مسأله و چگونگي رويارويي با چالش‌هاي هزاره سوم مطرح شده است. هرگونه ارتباط و تعليمي كه بدون روح تحرك، پويايي و شادي باشد، به شكست منتهي مي‌شود.
تعريف شادي از ديدگاه روانشناختي
روانشناسي به نام ديويد مايرز، سلامت رواني فرد را در ميزان داشتن سرخوشي فرد مي‌داند و سرخوشي (خوشحالي) را چنين تعريف مي‌كند: «نوعي احساس امنيت. احساس اين كه زندگي به طور كلي به خوبي مي‌گذرد».
اين حالت خوشي و نشاط،زودگذر نيست و داراي دوام نسبتا پايداري است كه بستگي به عوامل متعددي دارد.
به گفته « مايرز» خوشحالي به سن يا ميزان درآمد، مرد يا زن بودن بستگي ندارد، ولي به بعضي خصوصيات شخصيت فرد و مهارت‌هاي او، داشتن روابط نزديك با ديگران و برخورداري از اعتقادات مذهبي و عمل كردن به آنها مربوط است.
معلم شاد و با روحيه
اگر قرار باشد روح دانش‌آموز پرورش و رشد يابد، بايد اين روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچيزي براي تقويت و مراقبت از روح دانش‌آموزان وجود خواهد داشت.
معلماني كه نمي‌توانند حضور توانمند خود را هر روز در كلاس درس نمايش دهند، از لحاظ انتقال فكر با دانش‌آموزان هماهنگ نيستند و براي پاسخگويي به نيازهاي دانش‌آموزان آمادگي ندارند. معلم بايد با توجه به هرگونه نقص در درك و دريافت دانش‌آموز، تلاش كند تا توانايي روش‌هاي جديد تدريس و گرداندن كلاس را در خود كشف كند.
اگر دانش‌آموزان آگاه شوند كه چه بايد بخوانند، چرا بايد بخوانند، درسي كه مي‌خوانند چه سودي در آينده نزديك و آينده دور براي آنها دارد و مورد كاربرددرس در جامعه كجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف براي شان روشن خواهد شد.
باكسب اين اطلاعات است كه دانش‌آموز به كلاس، درس و معلم خود رغبت پيدا مي‌كند و محيط كلاس و مدرسه براي او شاد و نشاط آفرين مي‌شود.
مدرسه نيز خود از يك روح سرشار برخوردار است. اين موضوع به ندرت مورد تاييد قرار مي‌گيرد. برخي مدرسه را به عنوان يك ماشين يا كارخانه مي‌شناسند.
در حالي كه مي‌توان شرايطي را در مدرسه به وجود آورد كه اجازه پرورش روح را بدهد و ايجاد نشاط كند.
روش‌هايي براي فعال كردن مدرسه و كلاس در زير ارائه مي‌شود. اميد است كه اين روش‌ها باعث شود شوق و انگيزه بيشتري در دانش‌آموزان به وجود آيد.
چگونگي ايجاد فضاي شاداب
داشتن بهداشت رواني سالم نيازمند رعايت اصولي است كه هم جنبه مادي و هم جنبه معنوي دارد. در واقع شاداب‌سازي را بايد در ابعاد ظاهري و همچنين معنوي جست‌وجو كرد كه هر يك از اين موارد شامل بررسي موضوعات و مواردي مهم است كه با در نظر گرفتن آنها مي‌توانيم روان و جسم نوجوان را شاد كنيم. چون نوجوان بايد ابتدا از درون وجودش احساس شادماني داشته باشد و اين احساس شادماني همان حس رضايت از زندگي است كه بايد در تمامي ابعاد وجودش رخنه كند.يكي از شاخص‌هاي بهداشت رواني احساس رضايت و شادابي است. فردي كه احساس مي‌كند نيازهايش بدون برخورد با موانع در حال تامين است، به زندگي خود اميد پيدا مي‌كند و به درجه‌اي از رضايت دروني مي‌رسد كه همواره او را شاد نگه مي‌دارد.
در اين حالت فرد به زندگي ديگران علاقه مند مي‌شود و به آنها عشق مي‌ورزد.
احساس رضايت و شادي سبب پيدايش حالات رواني مختلفي مي‌شود كه دوستي، عشق، محبت، اميد، خوش بيني، همراهي، همدلي و پذيرش از نمونه‌هاي آن است.
راهكارهاي مناسب
- تبادل تجربيات موفق مديران در رابطه با شادسازي مدارس
- تغيير در وضع فيزيكي مدارس و توجه به نيازهاي دانش‌آموزان و تنوع برنامه‌ها
- توجه جدي به امور معيشتي و رفاهي معلمان به منظور حضور شاداب‌تر آنها در مدارس
- بها دادن به دانش‌آموزان پرتحرك، كنجكاو و پرسشگر
- ايجاد فضاي سبز و استفاده از رنگ‌هاي شاد و جذاب درمحيط مدرسه
- شناسايي افراد خلاق و تشويق آنان در زمينه تغيير واصلاح مدارس
- ايجاد انگيزه در مديران براي مطالعه درباره شادي و جايگاه آن در تعليم و تربيت
- توجه به زيبا سازي مدارس
- توجه به وضع بهداشت محيط مدرسه
- ايجاد فضاي مناسب براي تفريحات سالم دانش‌آموزان
- توجه به نيازهاي عاطفي، روحي و رواني دانش‌آموزان
- مشاركت دانش‌آموزان در اداره مدرسه
- استفاده از تابلو‌ها و پيام‌هاي بهداشتي شاد و شعر‌هاي شادي آفرين
- تهيه امكانات و مكان‌هاي ورزشي در داخل مدرسه وبيرون از مدرسه
- برگزاري جشن‌ها به مناسبت‌هاي مذهبي و اعياد ملي با كمك دانش‌آموزان
- برگزاري مسابقات ورزشي - تفريحي - علمي در بين مدارس و بين دانش‌آموزان
- برگزاري نمايشگاه نقاشي، شعر، خط و مسابقه قرآن به صورت گروهي
- دعوت از افراد محبوب و موفق دانش‌آموزان برجسته مثل هنرمندان و ورزشكاران
- اجراي برنامه‌هاي صبحگاهي بانشاط و پربار
- استفاده از مشاوران مجرب و دلسوز براي حل مشكلات تحصيلي و تربيتي دانش‌آموزان
- نمايش فيلم و تئاتر نمايش‌هاي عروسكي - موسيقي زنده مورد علاقه دانش‌آموزان
- بردن دانش‌آموزان به موزه، تئاتر، سينما، پارك و اردوگاه با كمك اولياي مدرسه و خانه
- تشكيل نمايشگاه كتاب
- برگزاري مسافرت‌ها و اردو‌هاي تفريحي
- تشكيل گروه‌هاي درسي با حضور فعال دانش‌آموزان
- كنترل عوامل بازدارنده نشاط و تقويت عوامل تسهيل‌دهنده
- جلوگيري از هر نوع برخورد لفظي و بي احترامي به دانش‌آموزان
- ممنوعيت جدي هر گونه تنبيه بدني
پرسش مهر
نشاط در مدرسه
شعر